AB Yapay zeka yasası

Dünyadaki ilk “yapay zeka yasası”, Avrupa Parlamentosu tarafından kabul edildi. Avrupa Parlamentosu, yapay zeka yasasına ilişkin ilk taslak metni kabul etti ve böylece, AB Komisyonu hem AP hem de üye ülkeler ile yasanın uygulanmasına ilişkin müzakerelere başlayabilecek.

Avrupa Komisyonu, yapay zeka yasasını ilk olarak Nisan 2021’de önerdi. Ancak parlamento tarafından onaylanan yeni yasa, dünya çapında daha güvenli ve şeffaf bir standart belirlenmesi için Midjourney ve ChatGPT gibi büyük modellere önemli kısıtlamalar getiriyor. Öncelikle yasaya göre, üretimle ilgili yapay zeka geliştiricilerinin sistemlerini piyasaya sürmeden önce incelemeye sunmaları gerekecek.

Yasa şu düzenlemeleri içeriyor:

Spam(istenmeyen) filtreleri ve video oyunları gibi minimum riskli yapay zekaya izin olacak.
Bankacılık veya havayolu internet sitelerindeki sohbet robotları gibi sınırlı riskli yapay zeka, şeffaflık yükümlülüklerine uymak zorunda.
Kendi kendine giden taşıtlar ve robotik cerrahi gibi yüksek riskli yapay zeka katı kontrollere tabi olacak.
Sosyal puanlama için yapay zeka kullanımı kesinlikle yasaklanacak. Örneğin Çin’de olduğu gibi vatandaşların davranışlarını analiz eden ve bu temelde değerlendiren sistemlere izin verilmeyecek.

Oylama öncesi, düzenlemede yer alan “gerçek zamanlı yüz tanıma” konusunda yoğun tartışmalar yaşandı.

Yasa kapsamında gerçek zamanlı biyometrik tanımlama sistemlerine de kısıtlama getiriliyor. Yani kamusal alanlarda akıllı kameralar aracılığıyla yüz tanıma uygulamaları yasaklanacak. Ek olarak yeni yasada “sosyal puanlama” gibi vatandaşların davranışlarını analiz eden sistemlerden söz ediliyor. Buna göre değerlendirme sistemlerine hiçbir şekilde izin verilmeyecek.

Ayrıca yeni yasa, biyometrik sistemlerin ve yüz tanıma uygulamalarının yanı sıra çocuklarda tehlikeli davranışları teşvik ettiği düşünülen sesle etkinleştirilen oyuncaklar gibi cihazlara da kısıtlama getiriyor.

Avrupa Birliği, yapay zeka alanında dünyada bir ilke imza atarak, bu teknolojinin kullanımı ve geliştirilmesi için kapsamlı bir yasal çerçeve oluşturuyor. Avrupa Parlamentosu, bu hafta “AB Yapay Zeka Yasası” adlı yasa tasarısını oylamaya hazırlanıyor. Bu yasa, yapay zeka sistemlerinin insan haklarına, temel özgürlüklere ve demokratik değerlere saygılı olmasını sağlamak için katı kurallar ve yaptırımlar getiriyor.

Yasa tasarısı, yapay zeka sistemlerini “düşük riskli”, “sınırlı riskli”, “yüksek riskli” ve “kabul edilemez” olmak üzere dört kategoriye ayırıyor. Düşük riskli sistemlere, örneğin spam filtreleri veya video oyunları gibi, izin veriliyor. Sınırlı riskli sistemlere, örneğin bankacılık veya havayolu internet sitelerindeki sohbet robotları gibi, şeffaflık yükümlülükleri getiriliyor. Yüksek riskli sistemlere, örneğin kendi kendine giden taşıtlar veya robotik cerrahi gibi, katı kontroller uygulanıyor. Kabul edilemez sistemlere ise, örneğin insan davranışını manipüle etmek, sosyal puanlama yapmak veya halka açık yerlerde yüz tanıma kullanmak gibi, kesinlikle yasak getiriliyor.

Yasa tasarısı, aynı zamanda yapay zeka sağlayıcılarına da önemli yükümlülükler getiriyor. Bu şirketlerin yapay zeka sistemlerinin kaynak kodlarını açıklamaları, veri kalitesini ve güvenliğini sağlamaları, insan denetimine izin vermeleri ve olası zararlardan sorumlu olmaları gerekiyor. Ayrıca AB üyesi ülkelerde yapay zeka denetim kurulları oluşturulması ve AB Komisyonu’na bağlı bir Avrupa Yapay Zeka Kurulu kurulması da planlanıyor.

Bu yasa tasarısıyla AB, yapay zeka teknolojilerinin daha güvenli ve şeffaf bir şekilde geliştirilmesi ve kullanılmasını amaçlıyor. Aynı zamanda AB’nin küresel rekabet gücünü arttırması ve ABD veya Çin gibi ülkelerin bu alandaki hakimiyetini kırması da hedefleniyor. Yapay zeka alanında faaliyet gösteren şirketler ise bu yasanın aşırı regülasyon getireceği ve inovasyonu engelleyeceği endişesini taşıyorlar.

AB Yapay Zeka Yasası Avrupa Parlamentosu’nda kabul edildi, AB Konseyi ile de müzakereler yapılacak ve nihai metin 2024 yılında yürürlüğe girecek.

Avrupa Parlementosu tarafından 499 lehte, 28 aleyhte ve 93 çekimser oyla kabul edilen yasanın 2024 yılından itibaren yürürlüğe girmesi bekleniyor. Ancak Avrupa Parlamentosu, Avrupa Komisyonu ve Avrupa Birliği Konseyi’nden temsilcilerin, yasanın son hali için ayrıntıları müzakere etmesi bekleniyor. Dolayısıyla alınan kararlarda ufak değişimler olabilir ve yasa, yıl sonuna kadar kabul edilse dahi yürürlüğe girmesinin 2026’yı bulabileceği belirtiliyor.

Kaynaklar: