Çerezler nedir?

Genel Veri Koruma Yönetmeliği (GDPR) hayatımıza girdiğinden beri çerezler(Cookies) nedir sorusu ile sıkça karşılaşmaya başladık. Burada çerezler nedir, kullanım alanları, çerez türleri gibi konulara değinmeye çalışacağım.

Çerezler aslında web’in ortaya çıktığından beri önemli bir rol oynadılar, günümüzde Google başta olmak üzere teknolojiye yön veren firmalar yavaş yavaş çerezler konusundan uzaklaşmaya ve uygulamalarında daha az kullanmaya başladılarsa da halen günümüzde web için kullanıcıya göre geliştirme yapmak için vazgeçilmez ve büyük kolaylıktır.

Çerezler nedir?

Çerezler, web sitesinden kişinin terminaline (genellikle tarayıcıya) gönderilen küçük metin dosyalarıdır ve burada aynı kullanıcı tarafından ziyaret edilen aynı web sitesinde tekrar iletilmeden önce saklanır.

Çerez, kullanıcının sabit diskinden başka herhangi bir veri alamaz, bilgisayar virüsleri bulaştıramaz veya e-posta adreslerini yakalayamaz. Her bir çerez, kullanıcının web tarayıcısına özeldir.

Çerezlerin bazı işlevleri başka teknolojilere aktarılabilir. Bu belgede “çerez(Cookie)” terimi, hem çerezleri hem de tüm benzer teknolojileri ifade eder.

Çerezler Nasıl Çalışır?

Örneğin, wolkanca.com web sitesini bilgisayarınızda açtıysanız, wolkanca.com, wolkanca.com’dan açtığınız sayfalarda satın aldıklarınız ve gördüklerinizle ilgili bir dosya oluşturacak ve bunu İnternet Tarayıcısının Yakalama Belleğine(Internet Browser’s Catch Memory) alacaksınız.

Bir dahaki sefere wolkanca.com’a gittiğinizde, daha önce satın aldığınız ve gördüğünüz ürünle ilgili ürünü gösterecek ve Kullanıcı Kimliğinizi de kaydedecektir. Çerezlerin görevi, yalnızca web sitesinin son etkinliğini size geri getirmektir.

Çerez Türleri

Temel olarak 5 çeşit Çerez vardır. Her birini aşağıda açmaya çalışacağım.

Birinci Taraf Çerezler(First-party Cookies)
Üçüncü Taraf Çerezler(Third-party Cookies)
Oturum Çerezleri(Session Cookies)
Kalıcı Çerezler(Persistent Cookies)
Güvenli Çerezler(Secure Cookies)

Şimdi her birini ayrıntılı olarak değinelim:

Birinci Taraf Çerezleri

Birinci taraf çerezleri, kullanıcı tarafından ziyaret edilen web sitesi tarafından ayarlanır. Birinci taraf tanımlama bilgileri kullanılarak toplanan veriler, sayfa görüntüleme, oturum ve kullanıcı sayısını hesaplamak gibi amaçlar için kullanılır.

Öncelikle yayıncılar, daha sonra reklam hedefleme için reklamcılar veya ajanslarla paylaşılabilecek olan birinci taraf tanımlama bilgileri kullanılarak toplanan verilere erişebilir. Bunun dışında, Google Analytics gibi analiz araçları, kullanıcı davranışını anlamak ve yayıncının anlayacağı şekilde tablo veya grafik biçiminde sunmak için birinci taraf çerezleri kullanır.

Üçüncü Taraf Çerezler

Üçüncü taraf çerezleri, doğrudan kullanıcı tarafından ziyaret edilmeyen alanlar tarafından belirlenir. Bu, yayıncılar web sitelerine üçüncü taraf öğeler (chatbot, sosyal eklentiler veya reklamlar gibi) eklediğinde gerçekleşir.

Yüklendikten sonra, üçüncü taraf çerezleri de kullanıcıları izler ve reklam hedefleme ve davranışsal reklamcılık için bilgilerini kaydeder. Örneğin: Bloglarınızdan birine bir YouTube bağlantısı eklediğinizi varsayalım. Bu YouTube bağlantısı tıklandığında, kullanıcının tarayıcısına bir YouTube çerezi eklenir. Bu çerez, süresi dolana kadar onu takip edebilir.

Oturum Çerezleri

Oturum Tanımlama Bilgileri, geçerli tarayıcı oturumu süresince ayarlanan tanımlama bilgileridir. Tarayıcı oturumu, tarayıcı kullanıcı tarafından kapatılana kadar sürer. Tarayıcı kapatıldığında oturum sona erer ve çerezler kaldırılır. Kullanıcı web sitesine bir sonraki giriş yapmak istediğinde, yeni bir oturum başlatmak için bilgilerini yeniden girmek zorunda kalacaklardır.

Oturum Çerezlerinin yaygın bir kullanımı Alışveriş Sepeti içindir. Kullanıcı tarayıcıyı çalışır durumda tuttuğu sürece alışveriş sepeti kaydedilecektir. Kullanıcı o siteye daha fazla göz atabilir veya hatta diğer sitelere gidebilir ve geri gelip Alışveriş Sepetindeki herhangi bir Alışveriş Sepeti Öğesini tekrar ziyaret edebilir.

Kalıcı Çerezler

Adından da anlaşılacağı gibi, kalıcı çerezler kullanıcının tarayıcısında çok uzun süre kalır. Genel olarak, kalıcı çerezlerin bir saniye ile 10 yıl arasında olabilecek bir son kullanma tarihine sahip olması gerekir. Yukarıda paylaşılan ekran görüntüsü, son kullanma tarihi olan kalıcı çerezlere bir örnektir.

Kalıcı çerezler, yayıncılar tarafından tek bir kullanıcıyı ve onun web sitesiyle olan etkileşimini izlemek için kullanılır. Tarayıcınızda kalıcı çerezler olup olmadığını kontrol etmek için bunu deneyin. Tarayıcıda Gmail’de oturum açtıysanız, sekmeleri kapatın ve cihazınızı yeniden başlatın.

Cihazınız tekrar açıldığında, aynı tarayıcıyı açın ve aynı hizmeti veya hesabı (Gmail) ziyaret edin, oturumunuz hâlâ açıksa, Google posta hizmeti tarafından bırakılan tarayıcıda kayıtlı kalıcı çerezleriniz olur.

Tarayıcılar çerezleri kullanmayı zorlaştırıyor. Firefox ve Safari gibi web tarayıcıları, kullanıcıların web siteleriyle işi biter bitmez bu çerezleri öldürmek için ürünlerini güncelliyor. Ve Chrome yakında bu çoğunluğa katılacak ve 2022’ye kadar üçüncü taraf çerezlerini engellemeye başlayacak.

Güvenli Çerezler

Yalnızca HTTPS web siteleri güvenli tanımlama bilgileri, yani şifrelenmiş veriler içeren tanımlama bilgileri ayarlayabilir. Çoğunlukla, e-ticaret web sitelerinin ödeme veya ödeme sayfalarında, daha güvenli işlemleri kolaylaştırmak için güvenli çerezler bulunur. Benzer şekilde, çevrimiçi bankacılık web sitelerinin güvenlik nedenleriyle güvenli tanımlama bilgileri kullanması gerekir.

Sonuç

Çerezler(Cookies) webde çok daha uzun yıllar hem masaüstü hem mobil ortamda, hem tarayıcılarda hem de app’ler içerisinde kullanılmaya devam edecek, eksikleri olsa da ve her ülke veya bölgede geçerli olmasa da GDPR ve benzeri kullanıcı verilerini koruma yasaları/yönetmelikleri ile kullanıcılardan çerezler kullanılarak toplanan verilerin hem daha güvenli ve legal hem de kullanıcıyı bu konuda bilgilendirilmesi eskiye göre daha iyi durumda.

Kaynaklar:

Okurlarıma veya okuyucularıma her zaman her yönden yardımcı olmaya gayret ettim. Herhangi bir şüpheniz varsa, sorumsuzca bana sorabilirsiniz. Kesinlikle bu Şüpheleri çözmeye çalışacağım. Çerezler Nedir? ile ilgili bu makale hakkında ne hissettiğinizi bana Twitter’dan gönderebilirsiniz, böylece ben de sizlerden bir şeyler öğrenerek bu makalemi geliştirme şansına nail olurum.

Hoşunuza gidebilir:

Javascript ile cookie kontrolü

Javascript ile cookie kontrolü: Bu konuda Javascript ile cookie kontrolü yapıp, siteyi ilk defa ziyaret eden kullanıcı ile daha önce ziyaret etmiş kullanıcıyı ayrıştırmayı göstereceğim.