Gökbilimciler, kendi galaksisinden kaçan ve son 39 milyon yıl boyunca saatte yaklaşık 4 milyon mil(6,5 milyon km) hızla uzayda hızla ilerleyen bir aday süper kütleli kara delik tespit ettiler.
Süper kütleli karadelik evrende o kadar hızlı ilerliyor ki, güneş sistemimizde olsaydı eğer Dünya’dan Ay’a sadece 14 dakikada gidebilirdi. Kütlesi güneşimizin 20 milyon katı olan devasa canavar, yıldızlararası boşlukta hızla ilerliyor ve yoluna çıkan gaz bulutlarına çarpıyor.
ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Ajansı’ndan (NASA) yapılan açıklamada, Hubble Uzay Teleskobu tarafından kaza ile tespit edilen kara deliğin, galaksiler arasında büyük bir hızla başıboş şekilde dolaştığı belirtildi.
“Görünmez bir canavar” şeklinde tanımlanan kara deliğin Dünya ile Ay arasını 14 dakikada kat edebilecek kadar hızla ilerlediği, 20 milyon güneşin ağırlığına denk gelecek derecede de süper kütleli olduğu kaydedildi.
Kara deliğin, ardında, Samanyolu galaksisinin iki katı çapında, daha önce görülmemiş bir şekilde 200 bin ışık yılı uzunluğunda yeni doğmuş yıldızlardan oluşan bir iz bıraktığı ifade edildi.
“Kara delikten kalan izi görüyoruz”
Oluşumu için “Muhtemelen, üç büyük kara delik arasındaki nadir, tuhaf bir galaktik bilardo oyununun sonucu” ifadesi kullanılan hızlı kara deliğin, önündeki yıldızları yutmak yerine gaz kütlelerini kürüyerek dar bir koridor boyunca yeni yıldız oluşumlarını tetiklediği kaydedildi.
Yale Üniversitesi’nden Pieter van Dokkum, bir şeyleri yutmaya zaman ayıramayacak kadar uzayda süratle ilerleyen ve ardında yıldız oluşumu bırakan kara delik için, “Gördüğümüz şey, sonrası. Bir geminin arkasındaki iz gibi, kara delikten kalan izi görüyoruz.” ifadesini kullandı.
Van Dokkum, Hubble teleskopu görüntüsünde, yakındaki cüce bir galakside yıldız kümelerini tararken kozmik ışın olduğunu düşündüğü küçük bir çizgi fark ettiğini, kozmik ışınları ortadan kaldırdıklarında ise daha önce gördükleri hiçbir şeye benzemeyen kara deliğin izini bulduklarını aktardı.
NASA’nın açıklamasında, gökbilimcilerin, galaksiler arası bu kaçak kara deliğin, belki 50 milyon yıl önce muhtemelen birbiri ile çarpışan galaksilerde bulunan üç büyük kütleli kara deliğin oluşturduğu kaotik ve kararsız konfigürasyon sonuncunda birinin bu oluşumdan dışarı fırlatılma şeklinde meydana gelmiş olabileceğine inandığı kaydedildi.
Geleceğin teleskopu daha fazla kaçak kara delik tespit edebilir
Van Dokkum, bu keşfin tesadüfen yapıldığını söyledi. Bilim adamı Hubble teleskobunu kullanarak yıldızların “küçük bir izini” fark etti (…) “oldukça şaşırtıcı, çok, çok parlak ve çok sıra dışı”.
NASA’ya göre, daha önce hiç gözlemlenmemiş olan bu tür kara delikler, evrende yalnız olmayabilir.
Bu on yılın sonlarında fırlatılması planlanan yeni Nancy Grace Roman teleskobunun uzayı çok daha geniş bir alanda gözlemlemesi ve bu devlerden birinin varlığına işaret eden diğer yıldız izlerini tespit etmesi bekleniyor.
Kaynak: hubblesite.org/contents/news-releases/2023/news-2023-010